Масалан: шитдаги фаза шинасини тешиб, резба очиб уша ерга автомобильни свечасини бураб к,уйсангиз ва свечани уртасидаги, марказий элекродини ЗЕМЛЯга улаб куйсангиз мана шу нарса хам кайсидур маънода УЗИП булиб беради. Кучланиш нормада булса свеча тураверади хеч нарса килмай, чунки низковольтный кучланиш (до 1000в)да ток уриши, ток окиши учун уша кучланиш дежурит килиб турган шинага "фулл контакт" тегиниш керак, яъни низковольтнинг хавфсизлиги ДО ПРИКОСНОВЕНИЯ, юкори кучланиш каби хаводан сакраб, прошиват килиб, хаво катламини "тешиб" ток ока олмайди низковольтда.
Шундай урнатиб к,уйилса масалан, свеча дежурит килиб туради шунда, хамма нарса жойида булса свечада хеч нарса кузатилмайди, лекин агар тармок шинасига каердандур 15 - 20кВ! кучланиш импульси келиб колса, свечада искра булиб ЕРга узатиб юборилади хавфли импульс, чирс этиб искра чикиб ЕРга су'нади импульс.
Свечани ман тушунтириш учун айтдим, аслида свеча тугри келмайди, чунки свечада искра булиб Ерга узатилиши учун камида 15 - 20кВ! лик импульс керак, 8000в - 10 000в лик импульсга свеча тураверади жим караб, хеч нарса килмай, бунака катта кучланишлик импульсда эса шитдаги куп кимматбахо жихозлар куйиб булади.
Хавфсизлик баланд булиши учун камрок кучланиш импульсига ишлаши керак УЗИП, масалан 1.5кВ келса уже ишлаши керак.
Вообще-то свечани "пробой кучланишини" пасайтирса хам булади узи, бизга керакли булган 1500в кучланишни узида Ерга сакраб искра булиб, разряд килдирса булади, бунинг учун свечани боковой электродини (тилини) уриб уриб жуда якин килиб к,уйиш керак урта электродга (тилига), йоки бошкача айтганда хаво зазорини камайтириш керак, шунда камрок кучланишда хам (1500в) хаво зазори "тешилиши" мумкин, лекин 1500в да хам, шунака паст кучланишда хам пробой булиши учун жудаям якин килиш керак булади электродлар орасини, шу даражада якинки курган одам тегиб турибдику деб уйлайди, бунака якин туришида свеча ложный хам ишлаб кетиши мумкин. Шунинг учун хам свеча булмайди бу ишга, тушунтириш учун мисол килдим холос...
Разрядникларнинг, УЗИПларнинг хили, тури куп булгани билан принципи битта - кучланиш маълум бир чегарадан ошиши билан ЕРга улаб юбооиш ва юкори кучланишлик импульсни Ерга тезда су'ндириш, эл. шитдаги, уйдаги киммат жихозларни куйиб, бузилиб колишини олдини олиш.
Тушуниш учун яна битта мисол келтираман : хаво компрессорини купчилигимиз курганмиз, хаво йигилайотган рессиверда аварийный клапан туради " солдатик" хам дейди жаргонда, чисто механический нарса, жуда оддий механизм булгани учун бузилиб колиш эхтимоли жуда кам.
Солдатик шундай ясалганки, масалан 10 атм. лик клапан урнатиб куйсез рессиверга, компрессорни контактори йопишиб колиб, монометрга буйсунмай колиб, тухтамай ишлайверса, ишлайверса хаво босими ошаверса ошаверса охири бир уязвимый жойни йориб юборади, портлаб кетади, жуда хавфли нарса яъни, лекин бояги "солдатик" йул к,уймайди портлашига, монометр бузилибми, контактор йопишиб колибми, йоки яна нимадур сабабданми фарки йук компрессор тухтамай ишлаб колиб босим ошиб кетса 10 атм. га етиши билан, хали хеч каер йорилмай, портламай туриб "солдатик" очилиб кетади ва атмосферага босимни сброс килади, с'ундиради, 10 атм. дан оширмайди хеч качон ( 8 атм. лик куйсез шундан оширмайди, 6 атм. лик куйсез шундан оширмайди)
Разрядникни, УЗИПни мана шу солдатик деб фараз килинг.
Разрядник ичида лаборатория шароитида улчаб улчаб, синаб синаб, градуировка килиб шундай зазор танланганки узига кириб турган кучланиш 1500в дан ошса масалан ЕРга уланиб кетади ва сунъий "КЗ на землю" пайдо килиб шинадаги кучланишни кескин су'ндиради.
УЗИП ичида эса ярим утказгич булган варистор бор, кучланиш нормада булса ЗЕМЛЯга йул йопик ( йоки жуда жуда оз очик), агар кучланиш белгилаб берилган нормадан ошса (масалан 1500 вольтдан) варистор ичи ЗЕМЛЯГА очилиб кетади, яъни УЗИПни тепа клеммникидаги симлар пастки клемникида дежурить килиб турган ЗЕМЛЯГА уланиб кетади.
2
#malumot
UZIP, УЗИП
#ulugbek